ریزش شاخص بورس ادامه‌دار است؟
شاخص کل بورس تهران دوشنبه در پی هجوم همه‌جانبه معامله‌گران برای فروش سهام ۷/ ۲ درصد افت کرد. از یک طرف انگیزه زیاد برای شناسایی سود و از سوی دیگر نگرانی از تبعات افت بسیار جدی شاخص‌های جهانی سهام و نفت منجر به تشکیل صف‌های سنگین فروش در تالار بورس شد. دیروز تنها سهام ۱۸ بنگاه از میان ۳۰۸ بنگاه بورسی از فشار فروش مصون ماند و سهام مابقی شرکت‌ها در این روز با افت قیمت به‌کار خود پایان دادند.
ارزش معاملات خرد هم با افت شدید به ۲۵۰۰ میلیارد تومان رسید و در مقابل ۲۶۰۰ میلیارد تومان نقدینگی در پایان معاملات در صف‌های فروش قفل شد. ناگفته نباید گذاشت که انتظار برای تصمیم‌گیری روز سه‌شنبه ناظر بازار درخصوص محدودیت دامنه نوسان قیمت هم عامل مضاعفی در جهت فشار فروش‌های دیروز ارزیابی میشود.
در جریان داد و ستدهای روز گذشته، از ۳۰۸ نماد فعال بورسی، تنها ۱۸ نماد قیمت پایانی مثبت داشتند و ۲۸۹ نماد قیمت پایانی منفی را به ثبت رساندند که حاکی از گستردگی فشار فروش بود. این اتفاق درحالی رخ داد که بسیاری از نمادهای بورسی به‌دلیل آشفتگی حاکم بر جریان بازار و بدون اثرپذیری ویژه از تحولات بازارهای جهانی به‌دلیل قرار گرفتن در موج منفی فروش‌های روزانه به صف فروش کشیده شدند. چنین رفتاری در بازارهایی با سلطه ترس عمومی یک واکنش همیشگی به شمار می‌رود و تا کاهش نسبی التهابات می‌تواند ادامه داشته باشد.
یکی دیگر از اتفاقاتی که در جریان خرید و فروش‌های روز گذشته در بازار سهام شکل گرفت، واکنش شدید سهام شرکت‌های مرتبط با قیمت‌های جهانی فلزات اساسی بود. اگرچه قیمت جهانی نفت در نخستین دقایق روز دوشنبه با سقوط ۳۰ درصدی بزرگ‌ترین افت روزانه خود از سال ۱۹۹۱ تاکنون را تجربه کرد و بسیاری از کارشناسان معتقدند که مسیر پرشتاب نزولی قیمت جهانی نفت می‌تواند سرآغاز افت قیمتی سایر کامودیتی‌ها نظیر مشتقات نفتی، فلزات اساسی و حتی مواد غذایی باشد اما با گذشت چند ساعت از شروع دادوستدهای مربوط به فلزات اساسی نظیر فولاد، مس، آلومینیوم و روی؛ واکنش‌ها به سقوط قیمت جهانی نفت بسیار کنترل شده‌تر و آرام‌تر بود به نحوی که تا لحظه نگارش این گزارش، قیمت این فلزات نهایتا تا مرز ۵ درصد افت را به ثبت رسانده‌اند و از کف‌های روزانه خود فاصله گرفته‌اند. اما فشار تقاضا در سهام کامودیتی محور می‌تواند ناشی از تیره‌وتار شدن چشم‌انداز قیمت جهانی این محصولات و انعکاس مستقیم این رویداد بر سودآوری سال آینده شرکت‌های مرتبط باشد که تاحدی واکنش سرمایه‌گذاران را توجیه‌پذیر می‌کند.
اما در نقطه مقابل برخی از صنایع بورسی نیز هستند که قرابت زیادی با بازارهای جهانی نداشته و بروز ریسک‌های بزرگ در این بازارها نمی‌تواند اثر معناداری بر مختصات ارزندگی این سهم‌ها داشته باشد. در چنین شرایطی تشکیل صف‌های فروش در این موارد را می‌توان به بروز رفتار گروهی و موج‌های فراگیر فروش نسبت داد که با آرام‌تر شدن اوضاع انتظار می‌رود تخصیص سرمایه‌های آزاد شده به نحو مطلوب‌تری صورت پذیرد.
مازاد دو سویه نیروهای بازار
ارزش معاملات خرد بورس تهران با حذف بلوک و اوراق بدهی در روز دوشنبه رقم ۲۵۶۸ میلیارد تومانی را نشان می‌داد که پایین‌ترین سطح از تاریخ ۲۲ دی‌ماه تاکنون است. از سوی دیگر ارزش معاملات فرابورس و بازارهای پایه نیز به عدد ۱۴۶۱ میلیارد تومان رسید. بنابراین در مجموع شاهد ثبت خرید و فروش در بازار سهام در محدوده ۴ هزار میلیارد تومانی بودیم که فاصله بسیار زیادی با میانگین ماه‌های اخیر دارد. همان‌طور که در قسمت‌های قبلی گزارش اشاره شد، قفل شدن سهم‌ها در صف‌های فروش دلیل اصلی بروز چنین پدیده‌ای به شمار می‌آید. ارزش صف‌های فروش در بورس تهران در ساعت ۱۲:۳۰ و در ۲۶۰ نماد بورسی به رقم معنادار ۲۶۴۳ میلیارد تومان رسید.
در همین راستا تعداد صف‌های فروش در کل بازار به ۴۵۶ نماد رسید که ارزش ۳۹۰۹ میلیارد تومانی را نشانه رفت. در نقطه مقابل تشکیل صف خرید در ۱۵ نماد بورسی به ارزش ۷۰۹ میلیارد تومان در پایان جلسه معاملاتی روز دوشنبه به وقوع پیوست که ۶۱۰ میلیارد تومان از این ارزش به دو نماد تازه وارد «قرن» و «تملت» اختصاص یافت.