ابن حسام شخصیتی که در سایه دیگران ناشناخته ماند

به گزارش نگاه خراسان جنوبی؛ دومین همایش ملی ابن حسام خوسفی با هدف معرفی و شناساندن هر چه بیشتر این شاعر حماسه سرای در روزهای ۲۷ و ۲۸ آبان برگزار شد. ابن حسام را به سرودن شعر آیینی و مذهبی شناخته و به او لقب فردوسی ثانی داده اند اگرچه که برخی ابن حسام را شاعر آیینی و فردوسی را ملی سرا می شناسند اما نوع و قالب اشعار هر دو مشترک می دانند با این وجود باور دارند که شخصیت ابن حسام و آثار او مغفول مانده است و برپایی این قبیل همایش های فرهنگی، مقدمه ای بر هویت بخشی به نسل جدید است. وجود ظرفیت ها و توانمندی های فراوان ابن حسام جمعی از صاحب نظران و اساتید دانشگاهی کشور را در همایش ملی او گرد هم آورد و تعدادی از این پژوهشگران با نظرات مختلف در معرفی ابن حسام تلاش کرده و هر یک به زاویه ای از زندگی او و ضرورت های پرداختن به وی در قالب این همایش ها اشاره کردند.

ضرورت معرفی خاوران نامه 
دکتر فرزاد قائمی عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد تاکید کرد: ابن حسام در عین اینکه بعد از فردوسی از پنج حماسه سرای برجسته شعر فارسی است در ادبیات حماسی آیینی برترین شاعر است و هدف از برپایی این همایش، شناخت و معرفی هر چه بهتر و بیشتر شاخص ترین شاعر حماسه سرای آیینی یعنی ابن حسام است.
عضو کمیته علمی همایش ابن حسام ، خاوران نامه را شاهکار ابن حسام خواند و افزود: خاوران نامه اثر بی بدیلی است که باید آن را بیشتر در سطح ملی و حتی جهانی معرفی کرد.
عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: شعر، هنر و نبوغ ابن حسام در خدمت اندیشه او بوده و در دوره در اقلیت بودن تشییع در گستره اندیشه شیعی نقش آفرین بوده است.
عضو کمیته علمی همایش ابن حسام با اشاره به اینکه ابن حسام نامدار ترین شخصیت ادبی خراسان جنوبی است، اظهار کرد: آرزوی من این است همانطور که دانشگاه مشهد با نام فردوسی شناخته می شود، روزی برسد که دانشگاه بیرجند به نام ابن حسام شناخته شود.
وی افزود: دانشگاه بیرجند باید کانون و بستر مطالعاتی ابن حسام پژوهی باشد.

دو سال زمان برای تصحیح دیوان 
محمد تقی سالک پژوهشگر و مصحح دیوان ابن حسام با اشاره به این که تصحیح دیوان اشعار او ادامه داد: این کار حدود دو سال طول کشید کاری  که البته یک پیشینه ۳۰ ساله را همراه خود دارد.
وی افزود: این شاعر موقعیت مهمی از نظر اجتماعی و فرهنگی و ادبی دارد که این نکته باید مورد نظر پژوهشگران شخصیت و جایگاه این ادیب و شاعر آیینی برجسته قرار گیرد.
سالک روند جمع آوری اشعار و تصحیح دیوان ابن حسام را شرح و ادامه داد: پدر بزرگ من مرحوم شیخ اسماعیل، مدرس و استاد طلاب در شهرستان خوسف نسبت به جمع آوری اشعار ابن حسام همت ویژه ای داشت و از خانه های مردم و حتی از اطراف و روستاهای خوسف پیگیر شد و اشعار و قصاید او را جمع آوری کرد.
وی گفت: بعد از جمع آوری، اشعار ابن حسام را بازنویسی کرده و توانست مجموعه ارزشمندی را برای علاقمندان به شعر و ادب فراهم آورد.
این پژوهشگر شعر و ادب فارسی اظهار کرد: من نیز به واسط علاقه و ذوق شخصی به تصحیح دیوان ابن حسام روی آوردم و در واقع کار پدر بزرگم را دنبال کردم که برایم ارزشمند بود.

لزوم بهره مندی از ابزار چندرسانه ای برای معرفی ابن حسام
محمود فتوحی استاد حوزه ادبیات و یکی دیگر از سخنرانان همایش تاکید کرد: باید با بهره مندی از ابزار رسانه «فیلم، نمایش نامه و …» به معرفی شخصیت های فاخر حوزه ادبیات از جمله ابن حسام خوسفی کمک کرد.
محمود فتوحی ابن حُسام خوسفی را جزو شاعران مطرح قرن نهم معرفی  و اضافه کرد: در این زمان یک جریان شیعی و ادبی در خراسان غربی شامل (خوسف، تون، اسفراین، سبزاور و نیشابور) شکل می گیرد که شاعران آن پایه گذار هویت دینی هستند.
به گفته وی برای شناخت هویت دینی و شیعی، مطالعه آثار این شاعران موثر و لازم است تا بتوانیم آن بخش از هویت مذهبی و شیعه را بشناسیم.
استاد دانشگاه مشهد با اشاره به ناشناخته ماندن ابن حسام خوسفی در جامعه با وجود اشعار وزین تاکید کرد: ابن حُسام تمام امکانات فردوسی را در خدمت شیعه می گذارد و اکنون ابن حسام نیز باید شناخته شود اما معرفی این شاعر نباید خیلی افراط گرایانه باشد بلکه باید همایش ها، فیلمنامه و نمایشنامه هایی در راستای معرفی ابن حسام انجام شود ولی نباید غلو کرد.
به گفته وی رسانه های تصویری و صوتی و ابزارهای هنری بسیار می توانند در راستای کمک به معرفی این شاعر اقدام کنند.

خرده فرهنگی بهنام ابن حسام 
دکتر زرقانی استاد گروه زبان وادبیات دانشگاه فردوسی مشهد نیز گفت: جامعه امروز درگیر مسئله اساسی هویت فرهنگی است و جهان ارتباطات مجازی، هویت فرهنگی نسل جوان و نوجوان را به شدت تحت تاثیر قرار داده است و متاسفانه نسل هایی تربیت خواهند شد که تحت تاثیر فضای مجازی، هویت می یابند اما زبان و ادبیات فارسی است که می تواند تبدیل به عنصری فرهنگ ساز شود.
وی در همایش ملی ابن حسام در دانشگاه بیرجند توضیح داد: هرچند که زبان و ادبیات ما در کشور فارسی است اما متعلق به یک قوم، نژاد و مذهب خاص نیست متعلق به ایران و همه ایرانیان است و همه در تکمیل این گنجینه گران بها به نام زبان و ادبیات فارسی، نقش داشته اند و این می تواند دال مرکزی باشد که همه ایرانیان بر گرد آن جمع شوند و این یک ضرورت مهم برای برپایی این قبیل همایش ها است که زبان و ادبیات فارسی تبدیل به عنصری فرهنگ ساز می شود.
این استاد گروه زبان وادبیات دانشگاه فردوسی مشهد دلیل دیگری هم در ضرروت برپایی این قبیل همایش های فرهنگی بیان کرد و ادامه داد: در کنار این مسئله در کشور، خرده فرهنگ های زیادی داریم که هرچه بیشتر شناخته و تقویت شوند در انسجام ملی بیشتر تاثیر دارند.
سخنران همایش ملی ابن حسام خوسفی تاکید کرد: این چهره های فرهنگی از جمله ابن حسام خوسفی که در شهرستان های مختلف وجود دارند مصادیق خرده فرهنگ ها هستند که با پرداختن به فردی مانند ابن حسام یک خرده فرهنگ است ؛ خرده فرهنگ های بیرجند و خوسف را می توان شناسایی و با هم پیوند داده و رونمایی کرد. تا در چهارچوب کلی تر چیزی به نام هویت و فرهنگ ایرانی را بسازیم.
دکتر سید مهدی زرقانی به نقش دانشگاه و بخش علمی در معرفی این مفاخر فرهنگی و هویت بخشی اشاره کرد و گفت: مشکلی که در نقاط مختلف کشور وجود دارد که هر فرد در هر جایی، خودش این حجت و حق می داند که در مورد این مفاخر به گونه ای صحبت کند که البته ناپسند نیست اما در دانشگاه این کار با رویه علمی انجام می شود.
به نظر وی دانشگاه با برگزاری این قبیل همایش های فرهنگی می تواند از روایت های پراکنده و در سطوح مختلف یک روایت علمی ارایه کند که معیار باشد و براساس این روایت معیار، درباره روایت های دیگر که در جامعه ساخته می شود می توانیم ارزیابی کنیم و با ورود دانشگاه به این میدان، هدف کلان در هویت سازی ما محقق می شود.

فرهنگ غنی مانع آسیب رسیدن به کشور 
دکتر مرادعلی واعظی- استاد دانشگاه مشهد پرداختن به مسائل فرهنگی و از جمله برپایی این قبیل همایش های ادبی را توجه به زیرساخت های زندگی خواند و تاکید کرد: در ایران ثروتمند هستیم، اما مشکلات اجتماعی ، طلاق  و… شکل گرفته است که بیشتر ریشه در ضعف های فرهنگی دارد و اگر فرهنگ غنی داشته باشیم، این مسایل نمی تواند به کشور آسیب بزند.
وی با اشاره به برگزاری همایش ابن حسام خوسفی،  گفت: این قبیل برنامه های فرهنگی در جامعه تاثیرگذار است چرا که آثار ابن حسام نکات سازنده ای دارد که باید از آن متناسب با زندگی خود استفاده کرد از جمله ویژگی قناعت ابن حسام در حالی که امروز خانواده ها به سمت تجمل گرایی توجه دارند.
دکتر واعظی تاکید کرد: دانشجویان ما باید با شاعران و مفاخر آشنا شوند و پیشنهاد می شود دو کارشناس ابن حسام باید در دبیرستان ها، این شاعر و آثارش را معرفی کنند.

شخصیت در سایه
تقوی عضو دیگر هیئت علمی دانشگاه مشهد درباره ضرورت برگزاری همایش ابن حسام خوسفی توسط دانشگاه و از این قبیل برنامه های فرهنگی گفت:اگر دانشگاه ها و مراکز علمی در حوزه فرهنگی؛ این قبیل همایش ها را برگزار نکنند کار سخت می شود و با توجه به غنای فرهنگی و تعدد شاعران حوزه زبان و ادبیات فارسی ممکن است گمنام هم بمانند.
عضو هیئت علمی دانشگاه مشهد و عضو کمیته علمی همایش ابن حسام خوسفی افزود: در همایش علمی، با محوریت دانشگاه ، مقالات به چاپ می رسد و نتایج این همایش به همه افرادی که به حوزه زبان و ادبیات فارسی ارتباط دارند، می رسد.
به گفته تقوی برخی شخصیت های مهم در سایه شخصیت های دیگر قرار می گیرند و آثار ابن حسام خوسفی هم تحت تاثیر آثار شاعران بزرگ بوده است، با توجه به مرور دیوان شعر این شاعر، متوجه شدیم که بخشی از گمنامی ابن حسام به دلیل این است که بزرگان ادبی ما کمتر به شخصیت این شاعر پرداخته اند.
عضو هیئت علمی دانشگاه مشهد  ادامه داد: انتظار می رود در کتاب «ادبیات و تعهد در اسلام» از «محمدرضا  حکیمی» نامی از ابن حسام برده می‌شد چراکه این کتاب نماد شاعران متعهد دینی است.
ابن حسام خوسفی در دوران خفقان قصد ترویج مذهب و دین را داشته است لذا این شاعر جزو شاعران مصداق واقعی متعهد محسوب می شود.

انتهای پیام/